Rivojlangan mamlakatlar – Xalqaro iqtisodiy munosabatlar tizimida

Rivojlangan mamlakatlar – Xalqaro iqtisodiy munosabatlar tizimida

XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar tizimi rivojlanishining ahamiyatli tomonlaridan biri, sobiq mustamlaka va qaram territoriyalarning roli va ahamiyatini iqtisodiy jihatdan kuchayib borayotganligidir. Ushbu mamlakatlar hozirgi kunda jahon iqtisodiyotida rivojlanayotgan mamlakatlar yoki ozod etilgan mamlakatlar, "uchinchi dunyo mamlakatlari", “janub" mamlakatlari yoki “periferiya" mamlakatlari sifatida tilga olinadi. Bu mamlakatlar iqtisodiyoti turli-tumandir, ularning hududida 3,2mlrd. atrofida aholi yashaydi. Ushbu mamlakatlarda hozirgi kunda juda murakkab ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va madaniy jarayonlar kechmoqda. Jahon xoʻjaligi va xalqaro iqtisodiy munosabatlarda ozodlikka erishgan mamlakatlar iqtisodiyotining rivojlanishi XX asrning 60-yillaridan boshlab tobora oʻsib boruvchi xarakter kasb etmoqda. Ularning eng ilgorlari 1950 yilga kelib, rivojlanayotgan mamlakatlarning "oʻrtachalaridan" (54 mamlakat) 2,4 marta, yuksaklikka erishdi. 50 boshlab, yuqorida zikr etilgan malakatlar oʻrtasida rivojlanish darajisidagi farq sezilarli darajada ortib bordi. 90 – yillarga kelib rivojlanayotgan mamlakatlarning birinchi guruhiga kiruvchi (19 ta mamlakat) malakatlardagi aholi jon boshiga "toʻgʻri keluvchi oʻrtacha foyda" oʻrtachalariga nisbatan 2,9 barobar, quyi guruhlarinikiga nisbatan esa 12,2 barobar yuqori boʻldi.