O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI KASABA UYUSHMALARING KONSTITUTSIYAVIY HUQUQIY ASOSLARI

Mavzuning dolzarbligi O'zbekiston Respublikasida kasaba uyushmalari mehnat munosabatlarida muhim rol o'ynaydi va ularning huquqiy asoslari muhim ahamiyatga ega.

Maqsad va vazifalar. Kurs ishining maqsadi - O'zbekiston Respublikasi kasaba uyushmalarining konstitutsiyaviy-huquqiy asoslarini o'rganish. Vazifalari: kasaba uyushmalarining tarixiy rivojlanishini, huquqiy asoslarini, huquq va majburiyatlarini, ijtimoiy-siyosiy hayotdagi rolini va amaliy faoliyatini tahlil qilish.

O'zbekiston Respublikasi kasaba uyushmalari mehnatkashlar huquqlarini himoya qilish, ijtimoiy adolatni ta'minlash va mehnat sharoitlarini yaxshilashda muhim rol o'ynaydi. Kasaba uyushmalari - bu mehnat qilayotgan shaxslarning o'z iqtisodiy, ijtimoiy va huquqiy manfaatlarini himoya qilish maqsadida tuzilgan ixtiyoriy birlashmalardir. Ular mehnat munosabatlarida vositachilik rolini bajarib, davlat organlari va ish beruvchilar bilan muzokaralar olib boradi hamda mehnat shartnomalarini tuzadi.

Kasaba uyushmalarining huquqiy asoslari O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, "Kasaba uyushmalari to'g'risida"gi qonun va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar bilan belgilangan. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 34-moddasi fuqarolarning kasaba uyushmalariga birlashish huquqini kafolatlaydi. Shu bilan birga, kasaba uyushmalari faoliyatini tartibga soluvchi xalqaro huquqiy me'yorlar ham mavjud bo'lib, ular milliy qonunchilikka muvofiqlashtirilgan.

Ushbu mavzu dolzarbligi shundaki, mehnat munosabatlarining demokratik tamoyillariga asoslangan holda, kasaba uyushmalari mehnatkashlarning huquqlarini himoya qilishda asosiy vosita hisoblanadi. Bu huquqiy asoslar kasaba uyushmalariga o'z faoliyatlarini qonuniy ravishda olib borish imkoniyatini yaratadi va mehnat munosabatlaridagi ijtimoiy hamkorlikni ta'minlaydi. Shu sababli, kasaba uyushmalarining konstitutsiyaviy-huquqiy asoslarini chuqur o'rganish nafaqat ilmiy-amaliy ahamiyatga ega, balki amaliyotda ham katta ahamiyat kasb etadi.

Kasaba uyushmalarining huquqiy asoslarini o'rganish jarayonida ularning tashkil etilishi, faoliyat ko'rsatish prinsiplari, huquq va majburiyatlari, shuningdek, davlat va boshqa tashkilotlar bilan hamkorligi haqida to'liq tasavvurga ega bo'lamiz. Bu esa mehnat munosabatlarini yanada yaxshilash va mehnatkashlar huquqlarini samarali himoya qilishga xizmat qiladi.

O'zbekiston Respublikasi kasaba uyushmalari mehnatkashlarning huquqlarini himoya qilish, mehnat sharoitlarini yaxshilash va ijtimoiy adolatni ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Kasaba uyushmalari - bu mehnat qilayotgan shaxslarning o'z iqtisodiy, ijtimoiy va huquqiy manfaatlarini himoya qilish maqsadida tuzilgan ixtiyoriy birlashmalardir. Ular davlat organlari va ish beruvchilar bilan muzokaralar olib boradi, shartnomalar tuzadi hamda mehnat munosabatlarida vositachilik rolini bajaradi.

Kasaba uyushmalarining huquqiy asoslari O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, "Kasaba uyushmalari to'g'risida"gi qonun va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar bilan belgilangan. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 34-moddasi fuqarolarning kasaba uyushmalariga birlashish huquqini kafolatlaydi. Bu modda kasaba uyushmalariga o'z faoliyatlarini qonuniy ravishda olib borish imkoniyatini beradi va ularning huquqiy maqomini belgilaydi. Shuningdek, xalqaro huquqiy me'yorlar, xususan, Xalqaro mehnat tashkiloti (ILO) konvensiyalari ham milliy qonunchilikka muvofiqlashtirilgan.

mustaqillik yillarida O'zbekiston Respublikasi mehnat munosabatlarini tartibga solishning demokratik tamoyillarini qaror toptirdi. Bu jarayonda kasaba uyushmalari muhim rol o'ynaydi, chunki ular mehnatkashlarning huquqlarini himoya qilishda asosiy vosita hisoblanadi. Kasaba uyushmalarining konstitutsiyaviy-huquqiy asoslarini chuqur o'rganish nafaqat ilmiy-amaliy ahamiyatga ega, balki amaliyotda ham katta ahamiyat kasb etadi. Ushbu asoslar kasaba uyushmalarining huquq va majburiyatlarini belgilab beradi, ularning faoliyatini tartibga soladi va mehnat munosabatlaridagi ijtimoiy hamkorlikni ta'minlaydi.