RAQAMLI IQTISODIYOT

MUNDARIJA

MUNDARIJA...................................................................................................................................3

KIRISH............................................................................................................................................7

I-BOB. RAQAMLI IQTISODIYOT VA UNING ASOSIY TARKIBIY QISMLARI.............................................. 17

1.1.Raqamli iqtisodiyot va uning ahamiyati.......................................17 1.2.Raqamli iqtisodiyotning asosiy ko’rsatgichlari............................30 1.3. Raqamli iqtisodiyotning asosiy rivojlanish yo’nalishlari...........54 1.4. Raqamli iqtisodiyot sohasida turli mamlakatlarning strategiyalari ........................................................................................63

1-Bob uchun savol va topshiriqlar: ............................................................................................ 72

2-BOB. BLOKCHEYN VA MOLIYAVIY TEXNOLOGIYALAR ..................................................................... 73

2.1. Blokcheyn texnologiyalari, uning yaratilishi va ishlatilishi ......73 2.2. Blokcheynda tarmoq havfsizligini ta’minlash masalalari .......105 2.3. Blokcheyn texnologiyalari va moliyaviy hizmatlar transformatsiyasi ...............................................................................111 2.4. Smart-shartnomalar haqida tushuncha...................................119 2.5. Raqamli iqtisodiyotda korxonalarning biznes-modellari .........124

2-Bob uchun savol va topshiriqlar: .......................................................................................... 138

3-BOB. RAQAMLI IQTISODIYOTNING ASOSIY TARKIBIY ELEMENTLARI TAVSIFI ................................. 139

3.1. Maynerlar va ularning raqamli iqtisodiyotdagi ahamiyati ......139 3.2. Kriptovalyutalar – raqamli iqtisodiyotning aktivi sifatida ......144 3.3. Raqamli iqtisodiyot sharoitida moliya-bank tizimining transformatsiyasi ...............................................................................153

3-Bob uchun savol va topshiriqlar......................................................................................... 161

4-BOB. RAQAMLI IQTISODIYOTNING RIVOJLANISH YO”NALISHLARI ................................................ 162

4.1. Raqamli innovatsiyalar va ularning turlari ..............................162 4.2. Bilimlarga asoslangan raqamli iqtisodiyot ...............................167 4.3. Elektron tijoratda raqamli iqtisodiyotning roli.........................174

4

4.4. Ta’lim biznesida raqamli innovatsion texnologiyalar..............184 4.5. 3D-printerlar vositasidagi elektron biznes ................................201

4-Bob uchun savol va topshiriqlar: ....................................................................................... 205

5-BOB. RAQAMLI OLAMDA MA’LUMOTLAR HAVFSIZLIGINI TA’MINLASH......................................... 207

5.1. Ma’lumotlar havfsizligini ta’minlashda kriptografiya ...........207 5.2. Ma’lumotlarning elektron himoyasini amalga oshirish ....219 5.3. Elektron imzo va undan foydalanish ....................................225

5-Bob uchun savol va topshiriqlar: ..................................................................................... 233

6-BOB. RAQAMLI OLAM MUAMMOLARI VA UNGA BO’LGAN TAHDIDLAR ................................ 234

6.1. Raqamli olamdagi iqtisodiy firibgarliklar ............................234 6.2. Elektron tijoratdagi ba’zi bir firibgarlik usullari................247 6.3. Elektron tijoratdagi firibgarliklardan himoyalanish ..........261 6.4. Raqamli olamda xavfsizlikni ta’minlovchi tavsiyalar ..............265

6-Bob uchun savollar va topshiriqlar:................................................................................... 267

7-BOB. KRIPTOVALYUTALAR BOZORINING ASOSIY HUSUSIYATLARI ......................................... 268

7.1.Kriptovalyutalar elektron tijoratining rivojlanishi...............268 7.2. Kriptovalyutalar elektron tijoratida to’lov tizimlari............274 7.3. Elektron tijoratda blokcheyn texnologiyalari ...........................277 7.4. Elektron tijoratda qo’llaniladigan kriptovalyutalarning tavsifi .................................................................................................287

7-bob uchun savol va topshiriqlar ......................................................................................... 295

8-BOB. KRIPTOVALYUTALAR ELEKTRON TIJORAT BOZORINING RIVOJLANISHI.................................. 296

8.1. ICO va undan foydalanish.........................................................296 8.2. Raqamli olamga investitsiyalar jalb qilish ................................303 8.3. Kriptovalyuta elektron tijoratida birjalardan foydalanish .......308 8.4. Kriptovalyutalar tijorat bozorining kelajak istiqbollari............318

8-bob uchun savol va topshiriqlar:........................................................................................ 330

9-BOB. ELEKTRON TIJORIY MUHITNI SHAKLLANTIRISHDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR ................... 331

9.1. Sun’iy intellekt (Artificial Intellekt) texnologiyalari va kompyuterlar yordamida o’qitish .....................................................331

5

9.2. Bulutli texnologiyalar (Cloud Computing) va ulardan foydalanish.........................................................................................337 9.3. Buyumlar interneti (Internet of Things - IoT)ning mohiyati va ishlatilishi...........................................................................................352 9.4. Katta hajmdagi ma’lumotlar (Big Data) texnologiyasi............359 9.5. Raqamli analitika (Digital Analitics) haqida tushuncha .........365

9-bob uchun savol va topshiriqlar:........................................................................................ 372

10-BOB. BANK-MOLIYA HIZMATLARNI RAQAMLASHTIRISH............................................................. 373

10.1. Moliyaviy hizmatlarni (Fintech) raqamlashtirish jarayonini amalga oshirish .................................................................................373 10.2. Raqamli bank faoliyati (Digital Banking) ..............................386 10.3. Moliyaviy hizmatlarning raqamli transformatsiyasi (Digital Transformation) ................................................................................391 10.4. Kraudfunding va kraudsorsing texnologiyalarining qo’llanilishi ........................................................................................402

10-bob uchun savol va topshiriqlar: ...................................................................................... 410

11-BOB. RAQAMLI IQTISODIYOTDA ELEKTRON TIJORAT MODELLARI............................................... 411

11.1. Elektron tijoratning asosiy modellari......................................411 11.2. Elektron tijoratdagi muvaffaqiyat omillari .............................421 11.3. Elektron tijorat muammolari va amaliy modellari.................426 11.4. Elektron tijoratning rivojlanish istiqbollari............................431

11-Bob uchun savol va topshiriqlar:...................................................................................... 442

12-BOB. RAQAMLI BIZNEZ BOZORI VA ELEKTRON MARKETING ....................................................... 443

12.1. Elektron hizmatlar va mahsulotlarning yangi bozorlari........443 12.2. Musiqa servislari ......................................................................445 12.3. Elektron ma‘lumotlar bozorlari...............................................446 12.4. Turizm sohasidagi elektron tijorat ..........................................448 12.5. Transportdagi elektron tijorat..................................................451 12.6. Raqamli elektron marketingning tashkil qilinishi..................453

12-Bob uchun savol va topshiriqlar:...................................................................................... 466

6

13-BOB. RAQAMLI ELEKTRON BIZNES QANDAY TASHKIL QILINADI VA BOSHQARILADI..................... 467

13.1. Raqamli elektron biznesni tashkil qilish bo’yicha misollar ...467 13.2. Raqamli elektron biznesni yaratish bo‘yicha tavsiyalar.........472 13.3. Elektron biznesini moliyalashtirish usullari...........................477 13.4. Elektron biznesini rivojlantirish strategiyasi ..........................482 13.5. O’zbekistonda va jahonda elektron tijoratning rivojlanish tendentsiyalari....................................................................................487 13.6. O’zbekiston aqlli qishloq xo’jaligi kontseptsiyasi...................494

13-Bob uchun savol va topshiriqlar:.......................................................................................... 505

14-BOB. RAQAMLI ELEKTRON TIJORAT VA 4.0 INDUSTRIYANING RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI.......... 506

14.1. Elektron tijoratda mobil internet va mobil savdo jarayoni ....506 14.2. Raqamli iqtisodiyot yangi modellarining elektron tijoratda ishlatilishi...........................................................................................509 14.3. Raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratning rivojlanish yo’nalishlari.......................................................................................514

14-Bob bo’yicha savol va topshiriqlar:.................................................................................. 519

15-BOB. PLATFORMALAR ASOSIDA TASHKIL ETILADIGAN ELEKTRON TIJORAT VA

ELEKTRON BIZNES .................................................................................................................. 520

15.1. Platformalar haqida tushincha va platforma texnologiyalari520 15.2. Platformalarning afzalliklari va asosiy ko’rsatgichlari .........526 15.3. Platformalarning tashkil etuvchilari va ishtirokchilari .........534 15.4. Platformalar asosida biznes model tashkil qilishning iqtisodiyoti ..........................................................................................536 15.5. Platformalar bilan ishlash muammolari va ularning rivojlanishi .........................................................................................539

15-bob uchun nazorat savollari va topshiriqlar..................................................................... 542

16-BOB. TIZIM TUSHUNCHASIDAN BIZNES-EKOTIZIM TUSHUNCHASIGA O’TISH...... 543

16.1. Biznes ekotizimlarning asosiy hususiyatlari...........................543 16.2. Biznes-ekotizim yaratish usullari ............................................549 16.З. Ekotizimning asosiy turlari va innovatsiyalar ekotizimlari ...552

16-bob uchun nazorat savollari va topshiriqlar ....................................................................... 555

7

Hulosa va takliflar.............................................................................556

Raqamli iqtisodiyot tushunchalari va ularning ma’nosi.................569

Foydalanilgan adabiyotlar ruyhati...................................................595

KIRISH