Islomshunoslik va hadisshunoslikning buyuk allomalari

Islomshunoslik va hadisshunoslikning buyuk allomalari

MUNDARIJA 

 

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi: Islom va uning asosiy ta'limoti mujassamlangan «Qur'onikarim» da insonni ham aqliy, ham axloqiy, ham jismoniy shakllantirishda, bir so'z bilan aytganda, komil insonni tarbiyalashda muhim manba ekanligi namoyon bo'ladi. «Xadis» va «sunna» so`zlari bir mo'noni anglatib, Rasululloxning xayoti va faoliyatida diniy va axlokiy ko`rsatmalari xaqidagi rivoyatlardan iborat.

VIII-IX asrlar xadis ilmi uchun «oltin davr» xisoblanadi. Islom dunyosining eng nufuzli manbalar deb sanalgan oltita ishochli tuplam (as-saxix as-sitta) ni yaratgan muxandislar xam vatondoshlarimizbulib, xadis ilmi rivojlangan IX asrda yashab ijod etganlar. 

Bular: Abu Abdullox Muxammad ibn Ismoil al-Buxoriy 194 (810)-256 (870); Imom Muslim ibn al-Xajjoj 206 (819)-261 (874); Imom Iso Muxammad ibn Iso at-Termiziy 209 (819)-279 (892); Imom Dovud Sulaymon Sijistoniy 202 (817)-275 (880); Imom Axmad al-Nasoniy 215 (820)-303 (915); Imom Abu Abdullax Muxammad ibn Yazid ibn Majo 209 (824)-273 (886) kabi ollamalardir. Avvalambor, biz faxr va iftixor bilan ta’kidlay olamizki, biz, o’zbek ahli dunyo ahliga ilm-u ma’rifat, iymon, e’tiqod sabog’ini ulashgan buyuk ajdodlarning avlodlarimiz. Buning buyuk asosi esa hech shubhasiz, muqaddas dinimiz-Islom diniga borib taqaladi. Dinimiz bizni eng avvalo ezgulikka, tinchlikka, asl insoniy fazilatlarni, insoniylikni asrab-avaylashga da’vat etadi. Markaziy Osiyo uyg’onish davrining ko’plab yorqin namoyondalari Islom va jahon sivilizatsiyasiga qo’shgan bebaho hissasini alohida qayd etmoqchiman. Ana shunday allomalarimizdan biri Imom AlBuxoriy o’z ahamiyatiga ko’ra islom dinida Qur’oni Karimdan keyingi muqaddas kitob hisoblangan “Sahihi Buxoriy” ning muallifi sifatida butun dunyoda tan olingan. Bunday buyuk zotning boy me’rosini asrab-avaylash va o’rganish, islom to’g’risidagi ta’limotni keng yoyish maqsadida Samarqand shahrida Imom Al-Buxoriy nomidagi xalqaro ilmiy tadqiqot markazi bunyod etilgan. Toshkentda tashkil etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazining faoliyati ham shu birgina maqsadga xizmat qiladi. Butun Islom dunyosidagi eng nufuzli manbalar deya tan olingan oltita ishonchli hadislar to’plamining mualliflaridan biri, boshqa muhaddislar ustozi, imomi, hech shubhasiz Imom Al-Buxoriy hisoblanadi. Uning to’liq ismi Abu Abdulloh Muhammad Ibn Ismoil ibn Ibrohim ibn al-Mug’iyra ibn Bardazbeh al-Juafiy al-Buxoriy bo’lib u Buxoro shaxrida tug’ilgan. Uning hijriy hisobda 194-yil shavvol oyining 13-kuni (810- yil 21-iyul) da dunyoga kelganligi qayd etilgan. Boshqa ko’pgina olimlardan farqli ravishda Imom Al-Buxoriyning tug’ilgan yili va paytining aniq ko’rsatilishiga sabab shuki uning otasi Ismoil o’z davrining taniqli va g’oyatda ilmli kishilaridan bo’lgan. U o’g’lining tug’ilgan kunini va yilini o’z qo’llari bilan yozib qoldirgan qog’oz zamondosh olimlarning ixtiyoriga o’tgan. Shu sababli ham bu ma’lumotning to’g’ri va aniqligiga hech shubha yo’q Imom Al-Buxoriyning otasi juda erta vafot etadi va u Onasi tarbiyasi ila voyaga yetadi. U yoshligidan aql-idrokli juda o’tkir zehnli, ma’rifatga havasi kuchli bo’lib, turli xil ilm-fanlarni, ayniqsa hadis ilmini kuchli qiziqish bilan egallaydi.

Mavzuning maqsadi: hadis ilmini o’rganishdan maqsad o’quvchi yoshlarni vatanga, oilaga mehr-maxabbatli bo’lish, sarb-toqat tushunchalarini anglash, insonparvar bo’lish, Islom va uning asosiy talimoti mujassamlangan «Quroni karim» da insonni ham aqli y, ham axloqiy, ham jismoniy shakllantirishda, bir soz bilan aytganda, komil insonni tarbiyalashda muhim manba sifatida o’rganish. 

Mavzuning vazifasi: Mavzuning maqsadini amalgam oshirish uchun quyidagi vazifalarni yechish masalalari qo’yiladi: 

• Hadis ilminingpaydo bo ’lishi.
• Hadisshunoslik va ta ’lim-tarbiya. 
• Hadis ilmining rivojlanishida Imom-al Buxoriyning o'rni. Imom-al 

Buxoriy hadislari, ularning tahlili. 

• Imom-at Termiziyning hadislari va ularning ahamiyati 
• So ’fiylik ta ’limot va uning oqmlarini o ’rganish. 

Kurs ishining tuzilishi va hajmi: Kurs ishi kirish, 2 bob va 5 banddan hamda xulosa va adabiyotlar ro’yxatidan iborat. 

I BOB ISLOMSHUNOSLIK VA HADISSHUNOSLIK ILMINING PAYDO BO’LISHI

1.1 Hadis ilmining paydo bo’lishi