VI VII asr boshlarida Òrta Osiyo xalqlari

VI VII asr boshlarida Òrta Osiyo xalqlari

VI VII asr boshlarida Òrta Osiyo xalqlari

MUNDARIJA

KIRISH        5

BOB O’rta Osiyoda birinchi Renessans davri va uning O’rta Osiyo xalqlari tarixida tutgan o’rni

Yuksalishni    yuzaga   keltirgan    sabablar    va omillar…      10

Uyg’onish davrining O’rta Osiyo xalqlari siyosiy hayotidagi o’rni va roli             13

BOB VI-VIIasrlarda O’rta Osiyoda vujudga kelgan mustaqil davlatlar va ularning boshqaruv tizimi

O’rta    Osiyoda   mustaqil    davlatlarning    tashkil topishi     16

Birinchi Renessans davrida davlat boshqaruv

tartibi  28

XULOSA     58

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati      61

Ilova   65

KIRISH

Kursishi mavzusining dolzarbligi. Har bir xalqning davlatchilik va madaniyati tarixini o‘rganish nafaqat ilmiy yoki nazariy, balki chuqur ma'naviy- ruhiy ahamiyatga ega bo‘lib, har birimizda o‘zimiz tug‘ilgan va yashayotgan ona zamin bilan mustahkam aloqadorlik hissini rivojlantiradi. Mustaqillik yillarida xalqimizning o‘z o‘tmishiga qiziqishi kuchaydi. O‘zligimizni anglash, tariximizni o‘rganish davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi. Chunki, xalqimizning madaniy- ma'rifiy an'analari va merosini o‘rganishda, milliy g‘oyaning shakllanishida tarix fanining ahamiyati beqiyosdir.

Qadimgi va boy tariximizni o‘rganish, uni keng ommaga yetkazish har bir tarixchi oldida turgan dolzarb vazifadir. Renessans davrining dunyo tamaddunida naqadar muhim ekanligini muhtaram Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyevning keltirib o’tgan quyidagi fikrlaridan ham bilib olishimiz mumkin.

“Hammangizga yaxshi ma’lum, antik davrda Yunonistonda yongan ilm mash’alasi to‘qqizinchi – o‘n ikkinchi asrlarda Markaziy Osiyo hududida qayta porladi. Bu davrda yurtimiz hududida birinchi Renessans yuzaga keldi va u butun dunyo tan oladigan mashhur daholarni yetishtirib berdi. Xususan, Muhammad Xorazmiy, Ahmad Farg‘oniy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Mahmud Zamaxshariy singari o‘nlab buyuk allomalarimizning jahonshumul ilmiy-ijodiy kashfiyotlari umumbashariyat taraqqiyoti rivojiga beqiyos ta’sir ko‘rsatdi.

“Islom madaniyatining oltin asri” deb e’tirof etiladigan bu davrda ona zaminimizdan yetishib chiqqan Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy, Burhoniddin Marg‘inoniy, Abul Mu’in Nasafiy kabi ulug‘ ulamolar butun musulmon olamining faxru iftixori va cheksiz g‘ururi hisoblanadi”1.

1 O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning 1-oktabr O’qituvchi va murabbiylar kuniga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi nutqidan 30.09.2020

Xalqimiz tarixini o‘rganish va uni targ‘ib etishda, o‘zbek davlatchiligi tarixida, uning madaniy rivojlanishida hukmdor sulolalar boshqaruvi, ularning ayrim vakillari alohida o‘rin tutadi. O‘zbek xalqi davlatchiligi taraqqiyotida Somoniylar, Qoraxoniylar, G’aznaviylar davlatlarining hukmronligi boshqa sulolalarga qaraganda katta ahamiyat kasb etadi.Bu davr ilm-fan va ma'rifatning rivojlangan davri bo‘ldi hamda Al-Xorazmiy, Forobiy, Beruniy, Ibn Sino, Ismoil Buxoriy, Imom at-Termiziy, Ahmad Yassaviy, Bahovuddin Naqshband kabi ulug‘ mutafakkir olimlar va allomalar yetishib chiqishida muhim bosqich bo‘ldi.

Kurs ishining obyekti va predmeti. Manba va adabiyotlar bilan bir qatorda mustaqillik yillarida mavzuga oid to‘plamlar nashr qilindi hamda gazeta va jurnallarda bir qator maqolalar chop etildi. Ammo, tadqiqot obyekti sifatida tanlangan mavzuga oid manba va adabiyotlarning tahlili shuni ko‘rsatdiki, bu muammo alohida ilmiy mavzu sifatida hali to‘liq o‘rganilmagan.Ushbu jihatlar mavzuning tadqiqot predmeti sifatida tanlanishiga sabab bo‘ldi.

Kurs ishining maqsad va vazifalari. Birinchi Renessans davrida Oʻrta Osiyoda mustaqil davlatlarning paydo bo‘lishi va ularning boshqaruv shakllariga bag‘ishlangan masalalarni chuqur o‘rganish va qiyosiy tahlil qilish asosida, ushbu davlatlarning boshqaruv tizimi va uslublarini yoritish maqsadida quyidagi vazifalar belgilab olindi:

-Birinchi Renessans davrida Oʻrta Osiyoda davlatchilik va boshqaruvni qiyosiy tahlil qilish va chuqurroq o‘rganish, yangi ma'lumotlarni ilmiy muomalaga kiritish;