NOKIS RAYONI TARIYXI, (tuwılǵan jer tariyxi)

II. Tiykarǵı bólim

2.1. Administrativlik bóliniwi, atamasi kelip shıǵıwı ham ekonomikaliq xojalıǵı.

2.2. Nókis rayonindag'i qabristanlar dizimi.

2.3. Kerder xanliģi ham Kerder qalasi (kerderliler).

III. Juwmaq

IV. Paydalanilgan adebiyatlar

                                                    Kirisiw

       Ótmish tariyxi biz ushin ómir mektebi, misli tiniq bir ayna, oǵan qarap sabaq alamiz, juwmaq shiǵaramiz, keleshek jolin belgileymiz. “Orta Aziya Egipeti” dep tariyplengen hazirgi Qaraqalpaqstan territoriyasi eki ulli darya- Jayxun ham Sayxun araliǵinda qaliplesken jahan madeniyati oraylarinan biri. Bul jerlerde biziń ayyemgi tariyximizdiń besigi jaralǵan bolip, dunyaǵa belgili impazlardiń, oyshillardiń kamal tapqan jeri esaplanadi. G’arezsizlik sharapati menen bizin’ xalqimizdin’ sana-seziminde milliy oyaniw baslanip, o’tmishke, tariyxi ham madeniy qa’driyatlarimizg’a qizig’iwg’a olardi teren’ an’lawg’a, oni bugingi dawiri talabi menen bayitip jan’a basqishqa ko’teriwge umtiliw kusheymekte. Prezidentimiz Sh. M. Mirziyoev qaraqalpaq xalqiniń tábiyatı, bay tariyxı hám bay mádeniyatı haqqında sonday degen edi: “Qaraqalpaq eli dúnyada teńi joq óziniń ayrıqsha madeniyati hám kórkem óneri menen bizni tań qaldıriwda dawam etpekte. Atap aytqanda, babalarımızdan qalǵan xalıq oyınları dóretpelerin tıńlaylik. Óz aymaǵında bárháma óz xalqina, ata-babalarına sadıq bolǵan márt hám miynetkesh qaraqalpaq xalqiniń bekkem shıdamlılıǵına kush baǵıshlaǵan, bunday xalıq menen maqtanıwıńız kerek”¹ - degen edi. Ata-babalarimiz bul mákanlarda bir neshe mıń jıllar dawamında qo’rg’anlar qurip, olardın’ gullep-jasnawında ózleriniń bay tájiriybesine tayanǵan halda jumis islegen. Ol óz orınların sırtqı dushpanlardan mártlershe qorǵadi, tábiyǵiy apatlardan sheber saqladi, bul mádeniy miyraslardı keleshek áwladlarǵa jetkiziwge háreket etdi.

     Solardiń ishinde No’kis rayonina uliwma sipatlama ham adminstrativlik bo’liniwleri, tábiyatı, klimati haqqında qısqasha maǵlıwmat berip ótemiz. Nókis rayoni — Qaraqalpaqstan Respublikasındaǵı rayon. 1968-jılı 25-dekabrde sho’lkemlestirilgen. Batısda Xójeli, arqa-batısda Amudarya arqalı Qanlıkól rayonı, shıǵısda Qaraózek, arqa-shıǵısda Kegeyli, arqada bolsa Bozatov rayonları, qubla-shıǵısda Amudarya rayoni menen shegaralasqan. Maydanı 1, 0 mıń km². Xalqı 70,5 mıń kisiden ibarat. Hazirgi kunde Nokis rayoni hakimi Ziyawatdin Imamatdinovich Zaytov bolip, ol bul lawazimda 2023-jil 3-avgusttan beri islep kelmekte. 

Tiykarǵı bólim 

Administrativlik boliniwi ham ekonomikaliq xojaligi

Rayonda 1 qalasha : Aqmanǵıt 

6 awıl puqaraları jıyını: Arbashi, Baqanshaqli, Kerder, Samenbay, Taqirko’l Qirantaw

Orayı – Aqmanǵıt qalashası esaplanadı 

     Xalqı, tiykarlanınan, qaraqalpaqlar (60, 8%) bolıp, qazaqlar (30%), ózbek (8, 7%), orıs, turkmen, koreys, tatar hám basqa millet wákilleri (0, 5%) da jasaydi. 1 km² ga 70,5 kisi tuwra keledi. Qalalılar xalqtin’ 19, 1%, awıl xalqi bolsa 80% ibarat.