BOLANING RUHIY TARAQGIYOTIDA TA'LIM VA TARBIYANING O'RNI

BOLANING RUHIY TARAQGIYOTIDA TA'LIM VA TARBIYANING O'RNI


 

KIRISH

Maktabgacha ta’lim muassasalaridagi ta’lim –tarbiya jarayonida ilgʻor pedagogik va axborot texnologiyalardan foydalanish, muassasalarni zamonaviy bilimlar bilan qurollangan tarbiyachilar bilan toʻldirish hamda ularda kasbiy malaka, faoliyatga nisbatan ijodiy yondashuv hissini qaror toptirish, uzluksiz ta’lim tizimida olib borilayotgan islohatlarning muhim yoʻnalishlaridan biridir. 

Respublikamizda uzluksiz ta’lim tizimining barcha bosqichlariga, jumladan uning maktabgacha ta’lim bosqichiga e’tibor ortib borishi bilan bir qatorda maktabgacha yoshdagi bolalarni maktabgacha yoshdagi ta’lim muassasalariga jalb etish ulushi kamayib borishi bu borada maqsadli tadqiqotlar olib borish mamalakatimiz ilmiy texnikaviy dasturi, ustuvor tadqiqotlar yoʻnalishlarining bir qsmi sifatida qaralishi mumkin. Zero, ta’kidlab oʻtganimizdek, uzluksiz ta’lim bosqichlarining samarali ishlashi ma’lum darajasida maktabgacha ta’lim sifata bogʻliq bu davrda bolaning dunyoqarashi, tasavvurlari shakllanib boʻladi. uncha toʻgʻri mazmun va yoʻnalish berish pedagogika fani, ta’lim amaliyotining dolzarb muammosidir. 

Oʻzbekiston Respublikasida maktabgacha ta’lim toʻgʻrisidagi Nizomga muvofiq bola maktabgacha ta’limni uyda, ota –onalarning mustaqil ta’lim berishi orqali, shuningdek maktabgacha ta’lim muassasalariga jalb qilinmagan bolalar uchun maktabgacha ta’lim muassasalarida, maktablarda yoki markazlarda oladi. Bu yerda ular xaftda 2-3 marta shugʻullanishadi. Ota –onalarga maktabgacha ta’lim shaklini tanlash huquqi beriladi. 

6-7 yoshli bolaning maktab ta’limiga tayyorligini aniqlashda maktabgacha yoshdagi bolalar ta’lim –tarbiyasi bilan shugʻullanuvchilar asosiy shart hisoblanish – bolaning maktabga tayyorligi maktabgacha va maktab davridagi hayot tarzi hamda faoliyati uchun koʻrik vazifasini oʻtashini, oila yoki maktabgacha ta’lim muassasadagi ta’lim –tarbiya sharoitlarida maktab ta’limiga ozorsiz oʻtkazishni ta’minlash zarurligini hisobga olishlari lozim. 

Maktabgacha yoshdagi bolaning maktab ta’limiga oʻtishi hamisha uning hayoti, axloqi, qiziqishi va munsoabatlarida anchayin jiddiy oʻzgarishlarni yuzaga chiqardi. Shuning uchun bolani yoki uydayoq maktab ta’limiga tayyorlash, uni uncha qiyin boʻlmagan bilim, tushuncha, koʻnikma va malakalar bilan tanishtirish kerak boʻladi. 

Muammoning oʻrganilganlik darajasi. Maktabgacha yoshdagi bolalarni maktab ta’limiga tayyorlash muammolani ijtimoiy –siyosiy ahamiyatga egadir. Shu bois, pedagogika nazariyasi va amaliyotida bu yoʻnalishda bir qancha tadqiqot ishlari olib borilgan. Chunonchi oila sharoitida bolalarni maktab ta’limiga tayyorlash muammosi har doim dolzarb boʻlib qolmoqda. Maktabgacha yoshdagi bolani maktabga tayyorlash muammolari – G.Yusupova, M.Sh.Rasulova, G.Jalolova, N.U.Bikboyeva, T.Charova, K.M.Mahkamjonov, chet el olimlaridan Ye.T.Nedonikina, A.V.Nikolsnaya, X.Klinton, L.A.Venlerlarning tadqiqotlarida tatqiqi etilgan. 

Tadqiqotlar tahlilidan ma’lum boʻldiki, maktabgacha yoshdagi bolani maktabga tayyorlash muammolari boʻyicha tadqiqot ishlari amalga oshirilgan. Ammo bolani maktabga tayyorlash muammolani boʻyicha tadqiqot ishlari amalga oshirilgan. Ammo bolani maktabga tayyorlashda kun tartibiga qoʻyilgan talablar va rioya qilish muammosi ilmiy metodik jihatdan keng qamroqli tahlil va tadqiq etilmagan. Bu hol 5 -7 yoshli bolalarning ma’naviy va amaliyo faoliyatga salbiy ta’sir etadi. Bu esa muammoning dolzarbligini koʻrsatadi. Aka shu muammoning nazariy va amaliy jihatdan oʻrganish maqsadida ilmiy tadqiqot mavzusini “Maktabgacha yoshdagi bolalarda kun tartibiga rioya qilish malakalarini oʻstirish” deb belgiladik.