Musiqa darslarida o'quvchilarning ijodiy faoliyatini rivojlantirish

Musiqa darslarida o'quvchilarning ijodiy  faoliyatini rivojlantirish

Reja:

Kirish…

I bob. Musiqa darslarini tashkil etishda psixologik omillarning nazariy jihatlari

1.1. Musiqiy-ijodiy qobiliyatlar tavsifi

1.2. Musiqa madaniyati darslarini o‘tkazishga tayyorgarlik va darsda muloqatni tashkil etishning pedagogik jarayonlari

1.3. Musiqiy-ijodiy qobiliyatlarni pedagogik-psixologik baholash

II bob. Musiqiy ijodiy qobilyatni rivojlantirishning o`ziga xos pedagogik usullari

2.1. Musiqa darslarida bolalarning rivojlanish sharoitlarini psixologik tahlil qilish muammolari va diagnozlash

      2.2. Musiqiy-ijodiy qobiliyatlarning zamonaviy tashxislash usullari

2.3. Musiqiy ijodiy jarayonni tashkil etishda cholg‘u uslubiyoti

III bob. Ijodiy rivojlantirishning muhim ta`limiy shartlari

3.1. Ijodiy qobilyatni rivojlantirishda musiqa o'qituvchisiga qo'yiladigan asosiy talablar

3.2. Musiqa fanini o’qitishda yangicha , zamonaviy yondashuvlar

3.3. Ijodiy qobilyatni diagnostikaning zamonaviy uslublari orqali rivojlantirish

Xulosa va tavsiyalar.

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati.

Ilovalar.

Kirish

Kelajak avlodni ma’naviy ongini shakllantirishda barcha fanlar qatori musiqaning ham alohida o‘rni bor. Bugungi kun musiqa ta’limining eng muhim maqsadlaridan biri nazariy va amaliy jihatdan bilimli, ijodkor, qobiliyatli yoshlarni tarbiyalab yetishtirishdir. Shu bois musiqa ta’limining sifat va samaradorligini oshirishning turli metodik jarayonlarini yangi ta’lim mazmuniga qo‘yilgan talablar asosida ishlab chiqish malakalari alohida mavzu sifatida tahlil etilmoqda. Shuningdek, musiqa madaniyati darslarida o‘quvchilarning musiqiy his-tuyg‘ularini rivojlantirish va takomillashtirishda ularning psixologik-fiziologik xarakterlariga oid hamda yosh xususiyatlariga mos musiqiy asarlar haqida ma’lumotlarni umumlashtirish, o‘rganish va tahlil qilish asosida o‘quvchilarning tafakkurini rivojlantirishga yordam beruvchi usul va metodlarni tadbiq qilish dolzarb muammolardan hisoblanadi.

Musiqa inson hissiyotiga kuchli ta’sir ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lib, o‘quvchilarni nafosat olamiga olib kirish va ahloqiy - g‘oyaviy tarbiyalashning muhim vositasidir[1]. Milliy madaniyatimiz bobokaloni Abu-Nosir Al-Farobiy «Bu fan tanning sog‘ligi uchun foydalidir», degan edi, bobomiz Shayx Sa’diy esa «Musiqa odam ruhining yo‘ldoshidir» deb ta’kidlaydilar. Musiqa insonga tez ta’sir etuvchi emotsional hissiyotni rivojlantiruvchi vositadir.

Musiqa ta’limi o‘quvchi - yoshlarga nafaqat qo‘shiq kuylash, musiqa tinglash malakalarini shakllantiradi, musiqiy savodxonligini o‘stiradi. Shuningdek musiqiy qobiliyatini tarbiyalashda hissiyotni o‘stirishda, diqqat, xotirani rivojlantirishda, taassurot olamini boyitishi, tafakkur ko‘lamini shakllantirishda alohida ahamiyat kasb etadi[2].

I bob. Musiqa darslarini tashkil etishda psixologik omillarning nazariy jihatlari

1.1. Musiqiy-ijodiy qobiliyatlar tavsifi

Musiqiy-pedagogik amaliyotda asosiy musiqiy qobiliyatlar deganda odatda uch narsa tushuniladi: musiqiy eshitish qobiliyati, ritm hissi va musiqiy xotira.

Musiqiy eshitish qobiliyati iborasiga odatda juda keng va etarlicha aniqlanmagan mazmun kiritiladi. Avvalo, musiqiy eshitish qobiliyati tushunchasini tovushlarning pastbalandligini eshitish va tembrni his qilish tushunchasiga ajratish zarur. Negaki, musiqada tovushlar past-balandligi va ritmik harakatlar asosiy ma’no tashuvchi bo‘lib hisoblanadi. Tembrli unsur juda muhim, biroq yordamchi ahamiyatga ega. Biz musiqa negizini tashkil etgan asosiy musiqiy qobiliyatlar sifatida tovushlar past-balandligini va ritmik harakatlarni idrok etish va yaratishni tushunishimiz kerak.

Musiqiy idrokning asosiy shakllarini tahlil eta turib kuy va garmoniya idrokini ajratib ko‘rsatish mumkin. Ular asosida 2 ta qobiliyat yotadi: a) musiqiy eshitish qobiliyatining perseptiv yoki emosional qismi deb ataluvchi lad hissi, b) musiqiy uquvning reproduktiv yoki idrok etish qismi bo‘lib hisoblanuvchi musiqiy eshitish tasavvuri qobiliyati.

Tahlil asosida uch asosiy musiqiy qobiliyatni ajratib ko‘rsatish mukin: 1) Lad hissi, ya’ni kuy, tovushlarning lad vazifasini emosional his qilish yoki tovush pastbalandlik harakatlari ifodaliligini emosional his qilish qobiliyati. Bu qobiliyatni boshqacha atash mumkin – musiqiy eshitish qobiliyatining emosional yoki perseptiv qismi (komponenti).

 Lad hissi musiqiy balandliklarni, ya’ni tembr balandliklarini his etish bilan bo‘linmas butunlikni tashkil etadi. Lad hissi bevosita kuyni qabul qilish, uni anglash, intonasiyalar aniqligini his qilish jarayonida namoyon bo‘ladi. U ritm hissi bilan bir qatorda musiqaga bo‘lgan asosiy emosional mehr-munosabatni tashkil qiladi.

 2) Eshitish tasavvuriga qobiliyatli bo‘lish ixtiyoriy tarzda ovoz balandligi harakatini aks ettiruvchi eshitish tassavurlaridan foydalanishdir. Bu qobiliyatni, boshqacha qilib, musiqiy eshitish qobiliyatining tinglash yoki reproduktiv (ijro etish) qismi deb atash mumkin. U bevosita eshitish hissi bo‘yicha kuyni eshitish, kuylash jarayonida namoyon bo‘ladi. U lad hissi bilan birgalikda garmoniya hissining asosini tashkil etadi. Bu qobiliyat musiqiy xotira va musiqiy tasavvurning asosiy yadrosidir.

3) Musiqiy-ritmik his, ya’ni musiqani faol (harakatli) boshdan kechirish, musiqiy ritm ifodaliligini emosional his etish va uni aniq ijro etish qobiliyati.

[1] формирование музыкальной культуры младших школьников средствами игрового метода. Http://elibrary.ru/item.asp?id=42541173

[2]MUSIQA DARSLARIDA BOLALAR MUSIQA TUYG'USINI TAKOMILLASHTIRISH – тема научной статьи по истории и археологии читайте бесплатно текст научно-исследователь ской работы в электронной библиотеке