MILLIY G`OYA VA MA'NAVIYATGA OID DARSLARINI OLIB BORISHDA ZAMONAVIY PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARNI QO`LLASHGA QO`YILADIGAN TA'LABLAR

MILLIY G`OYA VA MA'NAVIYATGA OID DARSLARINI OLIB BORISHDA ZAMONAVIY PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARNI QO`LLASHGA QO`YILADIGAN TA'LABLAR

MILLIY G`OYA VA MA'NAVIYATGA OID DARSLARINI OLIB BORISHDA ZAMONAVIY PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARNI QO`LLASHGA QO`YILADIGAN TA'LABLAR

Reja:

1. Pedagogik texnologiyalarning ilmiy asoslari 

2. O’quv jarayonini samarali boshqarish va tashkil etish asosiga qurilgan pedagogik texnologiyalar 

3. O’yinli texnologiyalar 

4. Dasturlashtirilgan o’qitish texnologiyasi 

Tayanch tushunchalar: pedagogik texnologiya, parametr, zamonaviy metod, tamoyil, interfaol metod, induktiv metod.

 «Kadrlar tayyorlash milliy dasturini ro’yobga chiqarishping 2-bosqichi ta’lim mazmuniga yangi pedagogik
texnologiyalarni keng qamrovda olib kirish vazifasini qo’ymoqda. Bu esa barcha pedagoglar zimmasiga mas’uliyatli vazifalarni yuklaydi. Respublikamiz olimlari ilmiy asoslangan hamda O’zbekistonning ijtimoiy-pedagogik sharoitiga moslashgan ta’lim texnologiyalarini yaratish va ularni ta’lim-tarbiya amaliyotida qo’llashga intilmoqdalar.

         Pedagogikaga bag’ishlangan adabiyotlarda «Pedagogik texnologiya», «Yangi pedagogik texnologiya», «Ilg’or pedagogik texnologiya» kabi tushunchalar keng qo’llanmoqda va turlicha izohlanmoqda.

         Bular orasida YuNESKO tomonidan berilgan quyidagi ta’rif e’tiborga loyiqdir: «Pedagogik texnologiya bu – butun o’qitish va bilimlarni samaradorlashtirish vazifasini qo’yuvchi texnik hamda shaxs resurslari va ularning o’zaro aloqasini hisobga olib yaratish, qo’llash va belgilashning tizimli metodidir».

         Texnologiya so’zi yunoncha bo’lib, texne – mahorat, san’at; logos –ta’limot ma’nolarini bildiradi. Bu so’z sanoatda yoki qishloq xo’jaligida tayyor mahsulot olish uchun ishlab chiqarish jarayonida qo’llanadigan usul va metodlar yig’indisini bildiradi. Ta’lim jarayoniga nisbatan esa bu tushuncha o’qish va o’qitishning o’zaro uzviyligini, aloqadorlik bosqichlarini ajratish, ta’lim-tarbiya jarayonida belgilangan maqsadga erishish uchun bajariladigan ishlarni muvofiqlashtirish, ularning ketma-ketligi va bosqichma-bosqichligini ta’minlash, rejalashtirilgan barcha ishlar va amallarni talab darajasida bajarishni anglatadi. Boshqacha aytganda, ta’lim texnologiyasi tushunchasi ta’lim berish san’ati, ta’lim berish mahorati ma’nolarini ifodalaydi. Yangi pedagogik texnologiya deyilganda ta’lim berish san’atini ishga solib, uni samarali tashkil etish, uni jahon andozalari darajasiga ko’tarish tushuniladi.

         Pedagogik texnologiya atamasi ta’lim jarayoniga yangicha, o’ziga xos belgi va xususiyatlarga ega bo’lgan tizimli yondashuvga asoslanadi. Bu talim jarayoniga innovasion yondashuv demakdir. Yangi ta’limni tashkil etishda jahon pedagogikasi amaliyotida qo’llaniladigan ilg’or metod va usullar, texnika vositalari, o’qitishning shakllarini ta’lim jarayoniga har bir o’quvchi shaxsi, ruxiy o’ziga xosligi, intellektual imkoniyatlari, milliy va ijtimoiy xususiyatlarini inobatga olgan holda olib kirish demakdir.

         Yangi pedagogik texnologiya o’quvchiga ta’lim jarayonining sub’ekti, ya’ni faol ishtirokchisi, o’qituvchiga esa shu jarayonning tashkilotchisi, boshqaruvchisi sifatida qarashni taqozo etadi. Darsda o’quvchi faol ishlovchi shaxs bo’lib, u butun mashg’ulot jarayonida egallagan bilimlarini xotirada tiklaydi, uni qisman yangi sharoitlarda qo’llaydi, aqliy faoliyat usullarini bajarib, ma’lumdan noma’lumga qarab boradi.

         Yangi pedagogik texnologiyaning mohiyati o’quvchini mustaqil fikrlashga o’rgatish, bilim olishga qiziqish va ehtiyoj uyg’otish, unga kashf etish lazzatini his ettirish demakdir.

Pedagogik texnologiya ta’limda o’quvchilarni qiziqtirib o’qitish va bilimlarni to’liq o’zlashtirishga erishish, o’quvchilarning o’z fikrini bayon etishga imkoniyat yaratishdir. Pedagogik texnologiya jarayonida dars o’tishda eng asosiy talab o’quvchining hayotiy tajribasi, avval o’zlashtirgan bilimlari va qiziqishlari asosida bilim berishni ko’zda tutadi.

Yangi pedagogik texnologiya bo’yicha o’qitishda quyidagilar ta’limning asosiy parametrlari hisoblanadi:

1.       Butun o’quv vaziyati boshqarish ob’ekti sanaladi.

2.       Ta’limni boshqarish maqsadli bo’lib, o’quvchining mohiyatli, ma’naviy va ruhiy kuchlarini rivojlantirishni ko’zda tutadi.

3.       Ta’lim jarayoni demokratik, rag’batlantiruvchi uslubda bajariladi.

4.       Ta’lim jarayonining zaruriy sharti o’quvchining shaxsiy tashabbusini qo’llab quvvatlash, o’qituvchi shaxsinipg ochiqligi, ularning hamkorligi, o’zaro ishonchli munosabatlarni yuzaga keltirishdir.

         Pedagogik texnologiya o’ziga  xos tamoyillarga ega bo’lib, bular kuyidagilardir:

1.       Muayyan dars, mavzu, qism, o’quv predmetidan kutilgan asosiy maqsadni shakllantirib olish.

2.       Umumiy maqsaddan kelib chiqib, darsni yoki o’quv predmetini modullarga ajratib, har bir moduldan kutilgan maqsadni va modullar ichida hal qilinishi lozim bo’lgan masalalar tizimini aniqlab olish.

3.       Modul ichida echiladigan masalalarning’ har biri bo’yicha test savollarini tuzib chiqish.

4.       Maqsadlarga etish usullari tanlanib, ularni ishlatadigan aniq joylarni belgilab olish.

5.       Dars qismlari orasidagi zaruriy bog’liqliklarga va fanlararo aloqalarga alohida e’tibor qaratish.

Yangi pedagogik texnologiyalarga bag’ishlangan adabiyotlar va maqolalarda bir qator o’qitish usullari haqida so’z yuritilmoqda. Bu usullar innovasion metodlar sifatida taqdim etilmoqda. Shulardan ona tili darslarida qo’llanishi mumkin bo’lgan ayrim metodlar xususida so’z yuritamiz.