Metonimiya va uning polisemiydagi o'mi (Abdulla Oripov she'riyati misolida)”.

Kurs ishinng dolzarbligi. Davlat ta‘lim standartida ona tili fanini o`qitishning asosiy maqsadi sifatida o`z fikrini og`zaki va yozma tarzda to`g`ri va ravon bayon qila oladigan, kitobxonlik madaniyati shakllangan, mustaqil va ijodiy fikrlay oladigan, o`zgalar fikrini anglaydigan – muloqot va nutq madaniyati rivojlangan shaxsni kamol toptirish belgilab berilgan. Ushbu maqsadni amalga oshirishda ona tili va adabiyot o`qituvchilarining oldidagi eng muhim vazifa nutq madaniyatiga ega bo`lgan ijodiy tafakkur sohibini tarbiyalashdan iboratdir. Nutq madaniyati haqida gap borar ekan, o`quvchilardagi so`z boyligi va mana shu so`z zaxirasidan kundalik hayotda foydalanish, shunchaki foydalanish emas, balki qanday foydalanish yo`llarini o`rgatish amalga oshirilishi lozim bo`lgan ishlarning eng muhimi sanaladi. O`quvchilar nutqining go`zalligi, izchilligi va ta‘sirchanligi asosan ularning lug`at boyligi bilan bog`liq ekanligini inobatga olgan holda, ta‘lim tizimida boshlang`ich sinflardan boshlab to akademik litsey va kasb-hunar kollejlarigacha bo`lgan davrda o`quvchilar o`rganadigan so`zlar lug`atini kengaytirish ona tili va adabiyot o`qituvchilari faoliyatining asosini tashkil etishi lozim. Inson shaxsining kamol topishida, ma‘naviy dunyosi, tafakkuri, nutq boyligi shakllanishida ona tili darslarining to`g`ri tashkil etilishi, mazmunan keng qamrovli bo`lishi muvaffaqiyat garovi sanaladi. Zero, ona tili millat tafakkurini shakllantiradi, rivojlantiradi, takomillashtirib boradi va namoyon ettiradi. O`zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I. Karimov ham o`zining ―Yuksak ma‘naviyat-yengilmas kuch” asarida ona tilimizning ana shu jihatiga alohida urg`u bergan: ―Ma‘lumki, o`zlikni anglash, milliy ong va tafakkurning ifodasi, avlodlar o`rtasidagi ruhiy-ma‘naviy bog`liqlik til orqali namoyon bo`ladi. Jamiki ezgu fazilatlar inson qalbiga ona allasi, ona tilining betakror jozibasi bilan singadi. Ona

tili – bu millatning ruhidir. Shu bois ona tili ta‘limi samaradorligini oshirish davlat siyosatiga darajasiga ko‗tarildi.         

          Mavzuning o‘rganilganilish darajasi. Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 10-aprelida qabul qilingan qaroriga muvofiq bugungi kunda ta‘lim jarayoniga kompetensiyaviy yondashuv vujudga keldi. Unda ―Ta‘lim to`g`risida‖gi va ―Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi to`g`risida‖gi O‗zbekiston Respublikasi Qonunlariga muvofiq, umumta‘lim fanlarini o`qitishning uzluksizligi va izchilligini ta‘minlash, zamonaviy metodologiyasini yaratish, umumiy o`rta va o`rta maxsus, kasb-hunar ta‘limi davlat ta‘lim standratlarini kompetensiyaviy yondashuv asosida takomillashtirish, o`quv-metodik majmualarning yangi avlodini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etishni tashkil qilish zarurligi qayd etiladi. ―Ta‘lim to`g`risida‖gi Qonun va ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖ning asosiy talablaridan biri ilg`or pedagogik texnologiyalarni ta‘lim jarayoniga olib kirib, o`quvchilarni mustaqil bilim olishga, erkin fikrlashga o`rgatishdir. Akademik litseyda o`qitiladigan barcha fanlar qatori, ―Hozirgi o`zbek adabiy tili fanidan o`tkaziladigan mashg`ulotlarni ham zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalangan holda tashkil etish yaxshi samaralarni qo`lga kiritishning kalitidir. Shunday ekan, ―Hozirgi o`zbek adabiy tili‖ darslarida o`quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda, ta‘lim jarayoniga turli xil ilg`or pedagogik texnologiyalarni tatbiq etish lozim. 

          Kurs ishining maqsadi. Abdulla Oripov she’riyati misolida metonimiyaning polisemiyadagi ma’nosini o‘rganish.

          Kurs ishining vazifalari:

• Metonimiya va polisemiyani o'rganishning nazariy asoslarini o`rgansih.
• Metonimiyaning turlari va turlarini tahlil qilish.

          -         Abdulla Oripov sheʼriyatida metonimiya qoʻllanishini oʻrganish

          -         A.Oripov she’riyatida metonimiyaning badiiy obrazlar yaratish va muallif munosabatini ifodalashdagi ahamiyatini aniqlash.

          Kurs ishining ob'ekti: Abdulla Oripov she'riyatida. metonimiyani o‘rganishning nazariyasi.

          Kurs ishining predmeti: A.Oripov she’riyatida metonimiya va uning polisemiyadagi ma’nosi.

          Kurs shining ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat: - ona tili darslarida nutq madaniyatini oshirishda ma‘no ko‗chish turlarini o‗rgatishning bugungi holati o‗rganilgan; - ma‘no ko‗chish turlarini o‗rganishda darslarni integratsiya asosida tashkillashtirishning usullari ko‗rsatilgan (Cho‗lpon she‘rlari asosida); - ma‘no ko‗chish turlarini o‗rgatish orqali o‗quvchilarning nutq madaniyatini, nutq ta‘sirchanligini oshirishga qaratilgan usullar (―Venn diagrammasi‖, ―Qiyosiy tahlil‖, ―Bo‗sh o‗rinlarni to‗ldir‖, ―Mantiqiy mushohada‖, ―Uyadosh so‗zlar guruhi bilan ishlash‖, ―Izohli lug‗at‖, ―Ijodkor o‗quvchi‖ va h.) asosida takomillashtirilgan.

Kurs ishining metodologik asosi va uslubi. Ishda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovningnutqlariva asarlari,O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, respublikamizning ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy va madaniy taraqqiyotini belgilovchi davlat hujjatlari, O‘zbekiston Respublikasining “Davlat tili haqida”, “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonunlari, o‘zbek maktablarida ona tili ta’limi Konsepsiyasi, “Ona tili” DTSi, taniqli psixolog, filolog, pedagog va metodist olimlarning ona tili ta’limining mazmunini yangilash, uni o‘qitishning samaradorligini oshirish to‘g‘risidagi ilmiy-metodik asarlari metodologik asos bo‘lib xizmat qildi. Ishda qiyosiy-tarixiy, tavsiflash, analiz va sintez, mantiqiylik kabi metodlar asosida tahlillar olib borildi.

Kurs ishining ilmiy va amaliy ahamiyati. Ushbu kurs ishidan bitiruv ishi, referat, bitiruv malakaviy ishlari yozishda, seminar, amaliy mashg ‘ulotlarga tayyorlanishda foydalanish mumkin. 

          Kurs ishnngning amaliy ahamiyati. Umumiy o‗rta ta‘lim, kasbhunar va akademik litsey ta‘limi bo‗yicha tavsiyalar, o‗quvchilarga ma‘no ko‗chish turlarini o‗rgatish usullaridan ta‘lim jarayonida foydalanilgan. Natijada ta‘lim samaradorligi oshgan.

Kurs ishining tuzilishi. Ushbu kurs ishi kirish, ikki asosiy bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.