Spirtlar

Spirtlar

To`yingan bir atomli spirtlarning gamalogik qatori. Assotsiyatsiyaning  spirtlar fizik xossalariga ta`siri. Tabiatda uchrashi. Olinishi: olefinlarni gidratlash, galoid xosilalarni gidrolizlash kabonil gruppali brikmalarni qaytarish va magniy organik brikmalardan sintez orqali olish reaksiyalari. Birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi spirtlarning xossalarini solishtirish.

Molekulasida kislorod tutgan organik birikmalar quyidagilardan iborat:

1) gidroksil guruhi bo‘lgan – oksibirikmalar; a) spirtlar, b) fenollar Ar-OH.

2) karbonil guruhi bo‘lgan birikmalar; a) aldegidlar, b) ketonlar.

3) karboksil guruhi bo‘lgan birikmalar; karbon kislotalar va ularning hosilalari.

To‘yingan bir atomli spirtlar deb – (alkanollar yoki alkagollar) to‘yingan uglevodorodlar molekulasida bir yoki bir necha vodorod atomlarini gidroksil guruhiga almashinishidan hosil bo‘lgan birikmalarga aytiladi.

Gidroksil guruhining soniga qarab:

1) bir atomli spirtlar, .

2) ikki atomli spirtlar, .

3) uch atomli spirtlar, .

4) ko‘p atomli spirtlar to‘rt va undan ortiq gidroksil guruhiga ega bo‘lgan spirtlar.

To‘yingan uglevodorod molekulasidagi bitta vodorod atomining gidroksil guruhiga o‘rin almashinishidan hosil bo‘lgan birikmalarga to‘yingan bir atomli spirtlar deyiladi.

Umumiy formulasi .

Spirtlarni suvning hosilasi desa ham bo‘ladi. Shu sababli ham spirtlarning ba’zi xossalari va kimyoviy reaksiyalari suvnikiga o‘xshab ketadi. Gomologik qator a’zolari bir-biridan guruhi bilan farq qiladi. Bir atomli spirtlarning molekulasidagi gidroksil guruhining qaysi uglerod atomiga birikkanligiga qarab, spirtlar birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi bo‘ladi.