FEODAL JAMIYATI VA UNING YEMIRILISHI DAVRIDAGI IQTISODIY TA’LIMOTLAR

Yangi davr – milodning III asridan boshlab Osiyoda, milodning V asridan G‘arbiy Yevropada quldorlik tuzumi yangi feodal ishlab chiqarish usuli bilan almashdi41.

Ammo quldorlik tuzumining qoldiqlari feodalizm va hatto kapitalizm davrida saqlanib qoldi. Masalan, eng rivojlangan AQSHda quldorlik, qullar mehnatidan foydalanish 1861–1865-yillardagi fuqarolik urushidan keyin to‘la tugatildi. Markaziy Osiyo, xususan, Turkistondagi qullik davri ham shu davrda, ya’ni o‘lka Rossiya tomonidan bosib olingach, qonun yo‘li bilan taqiqlandi. Ayrim tarixiy, iqtisodiy-ijtimoiy sabablarga ko‘ra Yevropaning asosiy qismida, jumladan, Rossiyada qulchilik ishlab chiqarish usuli darajasida etmadi, balki feodalizmga o‘tdi. Tuzumda yerga xususiy mulkchilik mavjud bo‘lib, bevosita ishlab chiqaruvchilar, rasman ozod dehqonlarni eksplutatsiya qila boshladi. Yer egalari – feodallar yoki davlat dehqonlardan barshchina (ishlab berish), natural (mahsulot) yoki pul obrogi (soliq) sifatida yer rentasini olish imkoniga ega edilar. Shunday qilib, feodalizm jamiyati yirik yer egalari va mayda ishlab chiqaruvchilar – dehqonlarning hamkorligiga asoslanildi