Sharq falsafasining mohiyati va ijtimoiy taraqqiyotdagi roli

•mil. avv. VII a. – mil. III a. –kadimgi milliy falsafiy maktablarning vujudga kelishi va rivojlanishi;

• III - XIX aa. – Xindistondan buddizmning kirib kelishi va  milliy falsafiy maktablarga ta’siri;

• Xitoyni mavjud olamning markazi sifatida kabul kilish;

• aloxida xodisalar, tarixni siklik (aylanma) jarayen sifatida tushunish;

• Yer va Osmon oldida Yerda kosmik sikllarning tugri amalga oshishi uchun javobgarlik sezish;

• inson, tabiat va koinot bir butunlik sifatida kabul kilish;

• ongning konservativligi, utmishga yunalganlik, uzgarishlardan kurkish;

• XX a. – xozirgi davr – xitoy jamiyatining yepikligiga chek kuyilishi, xitoy falsafasining garb va jaxon falsafasi

yutuklari bilan boyishi.

• jamoadan aloxida bir shaxsning ajratilmasligi;

• tabiat ofatlari bilan kurashda  aloxida shaxsning kuchsizligini anglash;jamoaviy (ommaviy) mexnat shakllariga urgu

 berish (Buyuk Xitoy devori kurilishi, dambalar kurilishi, kanallar kazilishi, suv toshkinlari bilan kurash,

irrigatsion dexkonchilik va b.); shundan – tashkil kiluvchi kuch-davlat-oldida xurmat va kurkuv;

• inson, jamiyat va davlatni butun bir birlik sifatida kabul kilish; jamiyatda vertikal munosabatlarning (xokimiyat-

buysunish), subordinatsiya, boshliklarga buysunish, imperatorni davlatni birlashtiruvchi buyuk kuch sifatida tan

olinishi, davlatni esa-jamiyatni birlashtiruvchi kuch sifatida tan olish, imperator shaxsi, xokimiyati va mansabining

xudolashtirilishining tarkalishi;

• uzaro munosabatlarda konformizm, tinchlik va xarakatsizlikka moyillik bildirish;

• xayetni avvalombor ruxning tanadagi xayeti sifatida kabul kilish, narigi dunedagi xayetni yerdagi xayetdan ustun kuyish,

xar bir insonning yerdagi xayetini imkon darajasida uzaytirish (utlar, jismoniy mashklar yerdamida, tugri xayet tarzi

olib borish, olamga tug‘ri munosabatda bulish);

• tashki kuchlarni real deb tan olinishi, ulganlarni tirikdek kabul kilish;

• ota-onalarga, kattalarga xurmat, ajdodlar va ruxlarga ("shenlarga") extirom.