Tiykarǵı qurallar esabin 16-sanlı BEXS boyınsha esapqa aliw

Kirisiw

I bólim. Tiykarǵı qurallar hám IAS 16 standartı haqqında ulıwma maǵlıwmat.

1. IAS 16 standarttıń maqseti finanslıq esabatlardan paydalanıwshılar.

2. Tiykarǵı qurallardıń dáslepki hám keyingi qunin anıqlaw usılları.

II bólim. Amortizatsiya túrleri hám usılları.

1.Tiykarǵı qurallardıń toziwi, joǵalıp ketiwi yamasa basqa sshaxsqa ótkeriliwi qatnası ushinshi shaxslar tárepinen tólengen kompensatsiya

2. Finanslıq esabatda tiykarǵı qurallar boyınsha kórsetip beriliwi kerek maǵlıwmatlar.

Juwmaqlaw

Paydalanılǵan ádebiyatlar

Kirisiw

    Búgingi kúnde xalıq aralıq finanslıq esap sistemasınıń globallasıwı hám ekonomikanıń barlıq tarmaqlarında standartlastiriw processleri úlken áhmiyetke iye . Bul process finanslıq esaplarda anıq hám isenimli maǵlıwmatlardı usınıw arqalı ekonomikalıq qararlar qabıllawdı ańsatlastıradı. Sol sebepli tiykarǵı qurallar esabın júrgiziwdiń teoriyalıq hám ámeliy máselelerin úyreniw tekǵana kárxanalar, barlıq ekonomikanıń natiyjeliligin asırıwda úlken áhmiyetke iye.

Tiykarǵı qurallar kárxananıń ekonomikalıq jaģdayin belgileytuǵın tiykarǵı resurslardan biri bolıp, olardıń tuwrı tán alınıwı, dáslepki bahalaniwi, amortizatsiya hám bahalardiń túsiw jaǵdayların esapqa alıw zárúrshiligi aktual máselelerden biri bolıp tabıladı. IAS(BEXS)16 standartı tap usı máselelerge tiyisli tártip-qaǵıydalardı belgileydi. Bul standart tiykarǵı qurallardı bahalaw, olardıń dáslepki qunin anıqlaw, amortizatsiya hám bahadan túsiw processlerin esapqa alıw usılları arqalı kárxanalar finanslıq esabatlardıń tuwrılıǵın asırıwǵa járdem beredi.

     Usı kurs jumısı IAS 16 standartı talapları sheńberinde tiykarǵı qurallar esabınıń teoriyalıq hám ámeliy táreplerin úyreniwge qaratılǵan.Bul standartı tiykarǵı qurallardıń tán alınıwı, olardıń dáslepki hám qayta bahası, amortizatsiya esap -kitapı hám bahadan túsiw boyınsha ziyanlardi anıqlaw máseleleri analiz etedi. Sonıń menen birge, tiykarǵı qurallardı qayta bahalaw hám olardıń qunin tómenletiw processleriniń ekonomikalıq natiyjeliligi analiz etiledi.

Bul jumıs sheńberinde Ózbekstan ekonomikası sharayatında tiykarǵı qurallar esabınıń qásiyetleri hám olardı xalıq aralıq standartlar tiykarında júrgiziwdiń abzallıqları ámeliy mısallar menen kórip shıǵıladı. Sol arqalı finanslıq esap hám esabatlardıń xalıq aralıq talaplarına sáykes keliwin támiyinlewdiń áhmiyetin de kórsetip beriledi.

    Kurs jumısınıń tiykarǵı maqseti – tiykarǵı qurallar esabınıń teoriyalıq hám ámeliy tiykarların úyreniw arqalı kárxanalardıń finanslıq esabatlarında realliqti asırıwǵa qaratılǵan usınıs hám usınıslar islep shıǵıwdan ibarat. Úyrenilgen maǵlıwmatlar hám usınıslar kárxanalar ushın finanslıq esaptı optimallastırıwda ámeliy járdem bolıwı múmkin.

    Tiykarǵı qurallardı tuwrı bahalaw hám esapqa alıwdıń kárxana finanslıq turaqlılıǵınǵa tásiri úlken. Bul process tekǵana kárxananıń ishki basqarıw qararların qabıllaw ushın, sonıń menen sırtqı paydalanıwshılar – investorlar, kreditorlar hám basqa mápdar tárepler ushın da isenimli maǵlıwmat dáregi esaplanadı. Usınıń sebepinen, tiykarǵı qurallardı tán alıw, olardıń qunin anıqlaw hám amortizatsiya qılıw usılların xalıq aralıq standartlar tiykarında qóllaw aktual máselelerden biri esaplanadı.

IAS 16 standartı tiykarǵı qurallardıń xalıq aralıq buxgalteriya esabında qanday tártipte tán alınıwı, dáslepki qunin anıqlaw, amortizatsiya usılların qóllaw hám olardı qayta bahalaw máselelerin tártipke saladı. Bul standart tiykarǵı qurallardıń qunina tásir etiwshi faktorlardı anıqlawda anıq metodikalıq jantasıwdı usınıs etedi. Usınıń menen birge, tiykarǵı qurallardı esapqa alıwda olardıń bahalarındaǵı túsiw jaǵdayların anıqlaw hám bul joģaliwin minimallastırıw boyınsha kórsetpeler de beriledi.

     Usı jumıstıń taǵı bir zárúrli tárepi – Ózbekstan Respublikası ekonomikasında xalıq aralıq buxgalteriya esap standartların qóllaw jáne bul processtiń milliy esabat sistemasına integraciya etiliwi bolıp tabıladı. Ózbekstan kárxanaları ushın IAS 16 standartın engiziw finanslıq esaplardıń isenimliligin asırıp, shet el investorlarni tartıw múmkinshiliklerin keńeytiredi. Usınıń menen birge, xalıq aralıq standartlardı engiziw processinde júzege keletuǵın máseleler hám olardı saplastırıw boyınsha ámeliy usınıslar islep shıǵıw bul kurs jumısınıń wazıypalarınan biri bolıp tabıladı.

Usı temada tómendegi máseleler keń ken kórsetip beriledi:

Tiykarǵı qurallardı tán alıw hám olardıń dáslepki qunin anıqlaw usılları.

Tiykarǵı qurallardı amortizatsiya qılıw hám bahadan túsiw jaǵdayların bahalaw.

Tiykarǵı qurallardı qayta bahalaw hám olardıń xalıq aralıq standartlarǵa uyqas túrde esapqa alınıwı.

Ózbekstan ekonomikası sharayatında IAS 16 standartınıń qollanıwı hám áhmiyeti.