Esap kıtaplardı dúzetiw processleri hám finanslıq esabatlarda sáwlelendiriw

 Kirisiw

 I bólim. Esap registrleri túsinigi

Esap registrleriniń klassifikaciyası

Buxgalteriya  esabı registrleriniń túrleri, olardı júrgiziw tártibi

II bólim. Buxgalteriya esabı registrleri formalarında qáte esabat jazıwların durıslaw

     Memorial - order forması hám jurnal-order forması

     Buxgalteriya esabınıń informacion texnologiyalarģa tiykarlanǵa forması      

Esap registrlerindegi qate esabat jazıwların durıslaw

 Juwmaqlaw 

 Paydalanılǵan ádebiyatlar

Kirisiw

Bazar ekonomikası sharayatında kárxanalardıń jumısın nátiyjeli basqarıw hám finanslıq nátiyjelerdi durıs tallaw ushın esap-sanaqlardıń anıqlıǵı ayrıqsha áhmiyetke iye. Esaplawlardaǵı qátelerdi anıqlaw hám dúzetiw procesi bul baǵdarda tiykarǵı orın ieleydi. Bul process kárxananıń finanslıq jaǵdayın durıs sáwlelendiriw menen birge, mápdar tárepler ushın isenimli málimlemeni usınıwdı da támiyinleydi.

Esap-sanaqlar hám finanslıq esabatlardı tayarlawda qátelerdiń aldın alıw hám olardı durıs dúzetiw mexanizmlerin engiziw búgingi kúnde global ekonomika sharayatında áhmietli máselelerden biri bolıp esaplanadı. Sol sebepli, bul temanı úyreniw tek ǵana teoriyalıq emes, al ámeliy jaqtan da úlken áhmietke ie.

Buxgalteriya esabı – basqarıwdıń eń zárúrli funkciyalarınan biri bolıp tabıladı. Bazar ekonomikası rawajlanǵan mámleketlerde onı “biznes hám isbilermenlik tili” dep ataydı. Hár qanday jámááttiń jetiskenlikleri kóp tárepten ekonomikalıq informaciyanı qabıllaw hám qayta islew qanday islengenine baylanıslı. Islep shıǵarıw tuwrısındaǵı maǵlıwmatlar qansheli isenimli bolsa hám ol qansheli tez qabıl etilse, shólkemdi nátiyjeli basqarıw múmkinshilikleri sonshalıq keń boladı. Buxgalteriya esabı eń zárúrli, isenimli maǵlıwmatlardı usınıs etedi, tarqaq maǵlıwmatlardı sistemalastıradı hám qayta isleydi, sonnan keyin ol basqarıw qararların qabıllaw ushın tiykar boladı. Bul tema boyınsha kurs jumısında buxgalteriya esabı maǵlıwmatları, buxgalteriya esabında qanday dizimge alınıwı, qaysı buxgalteriya registrlari hám buxgalteriya esabı formaları járdeminde ámelge asırılıwın kórip shıǵamız.

Temanıń aktuallıǵı. Finanslıq esabatlardıń isenimliligi hám anıqlıǵı barlıq kárxanalar ushin ayrıqsha áhmiyetke iye. Esap-sanaqlardaǵı qátelikler tek ǵana esabattı naduris talqılawǵa emes, al finanslıq kórsetkishlerdiń de naduris bolıwına alıp keledi. Sol sebepli, esap-sanaqlardı dúzetiw procesi kárxananıń finanslıq jaǵdayın durıs sáwlelendiriw hám investorlar, kreditorlar jáne basqa da mápdar tárepler ushın isenimli maǵlıwmatlardı usınıw ushın áhmietli máselelerden biri bolıp esaplanadı. Búgingi kúnde xalıqaralıq standartlarǵa muwapıq qátelerdi anıqlaw hám dúzetiw tártiplerine itibar kúsheymekte. Bunday processlerdi durıs shólkemlestiriw kárxanalardıń óz jumısın nátiyjeli basqarıwına hám sırtqı mápdar tárepler menen óz-ara isenimli qatnasıqlardı jolǵa qoyıwına járdem beredi. Sol sebepli esap-kitaplardı dúzetiw hám olardıń finanslıq esabatlarda sáwleleniwin úyreniw áhmietli hám áhmietli bolıp esaplanadı.Buxgalteriya esabı registrleri – bólek betler, vedomostlar, kartochkalar, jurnallar, kitaplar, mashina jazıwları, mashina lentalari, disklar, nizam disklar hám yuridikalıq mártebege iye bolǵan basqa kompyuter tasıwshıları bolıp, olardıń hár birinde birdey buxgalteriya esabı maǵlıwmatları, buxgalteriya jazıwların tayarlaw ushın gruppalanǵan. Buxgalteriya esabı forması - bul baslanǵısh hújjetler hám buxgalteriya registrlari maǵlıwmatlarınıń buxgalteriya esabı. Buxgalteriya esabınıń túrli formaları menen buxgalteriya esabı registrlari, izbe-izligi, esapqa alıw usılları hám buxgalteriya procesin shólkemlestiriw túrlishe birlestiriledi. Esap registrlari hám formaları shólkemdiń buxgalteriya esabında zárúrli rol oynaydı. Dáramatlar hám qarejetler dápterinde barlıq tusim hám qarejetler sawlelendiriledi, finanslıq operaciyalar tuwrısında anıq maǵlıwmat beriledi. Tiykarǵı qurallardıń buxgalteriya esabı kitabında tiykarǵı qurallardıń háreketi, olardıń satıp alınıwı, esaptan shıǵarılıwı hám háreketi sáwlelendiriledi, bul bolsa olardan paydalanıwdı baqlaw imkaniyatın beredi. Naq pul hám bank dápterleri uyqas túrde naq pul hám bank esap beti operaciyaların belgilep, naq pul aǵımı ústinen ashıqlıq hám qadaǵalawdı támiyinleydi. Salıq shólkemlerine esabat formaları nizam hújjetlerinde názerde tutılǵan salıq deklaraciyası, dáramatlar hám qarejetler esabatları, salıq schyot-fakturalari hám basqalar sıyaqlı túrli hújjetlerdi ańlatadı. Olar shólkemge salıq nızamshılıǵına ámel qılıw hám salıq shólkemlerine finanslıq iskerligi tuwrısında sıpatlama beriw imkaniyatın beredi. Ulıwma alǵanda, finanslıq buxgalteriya registrleri hám formaları shólkemniń finanslıq jaǵdayı tuwrısındaǵı maǵlıwmatlardıń anıqlıǵı, tolıqlıǵı hám ashıqlıǵın támiyinleydi, bul onı basqarıw hám baqlawdıń zárúrli tárepi esaplanadı.

I bólim. Esap registrleri túsinigi

1.1 Esap registleriniń klassifikaciyası

Buxgalteriya hújjetlerinde belgilengen maǵlıwmatlar birdey esap kórsetkishlerin dizimge alıw, bahalaw hám gruppalaw jolı menen qayta islenedi. Nátiyjeler qolda yamasa texnikalıq qurallar járdeminde buxgalteriya registrlerinde sawlelendiriledi.